औरंगाबाद ः तंत्रज्ञानाची मदत घेऊन शिक्षण कसे आनंददायी करता येते, टाकाऊ वस्तूंपासून शैक्षणिक साहित्य, जादूची कांडीद्वारे गणिताचे दिले जाणारे धडे इथपासून ते बेरीज, वजाबाकी, भागाकार आणि संपूर्ण सूर्यमाला मोबाइलद्वारे शिकविण्यासाठी शिक्षकांनी तयार केलेले ‘अॅप’ अशा नवनवीन प्रयोगांचा समावेश असलेली ‘शिक्षण वारी’ सोमवारपासून औरंगाबादमध्ये सुरू झाली.
विभागीय क्रीडा संकुलात ‘शिक्षणाची वारी’ उपक्रमास सुरुवात झाली. शिकविण्याच्या पद्धतीत नवीन प्रयोग राबवून शिक्षकांनी शाळेचा कायापालट केला. अशा शिक्षकांच्या वेगवेगळ्या प्रयोगांचे एकत्रित प्रदर्शन शिक्षणाच्या वारीत भरविण्यात आले आहे. शिक्षणाची वारीमध्ये ५२ स्टॉल उभारण्यात आलेले आहेत. त्यात ज्ञानरचनावादी शाळा, डिजिटल शाळा, लोकसहभागातून उभारलेली शाळा अशा अनेक विषयांवर मांडणी करण्यात आली. गणित, इंग्रजी, विज्ञानासह मूल्यशिक्षण, व्यक्तिमत्व विकास, किशोरवयीन आरोग्य विज्ञान, कृतियुक्त विज्ञान व वैज्ञानिक दृ‌ष्टिकोन अशा विषयांमध्ये तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने अध्ययन आणि अध्यापनात झालेले बदल शिक्षकांनी सादर केले आहेत.
‘शिक्षणाची वारी’चे उद‍्घाटन डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. बी. ए. चोपडे यांच्या हस्ते झाले. यावेळी जिल्हा परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी मधूकरराजे आर्दड, विशेष कार्य अधिकारी प्राची साठे, विद्या परिषदेचे संचालक सुभाष कांबळे, शिक्षण उपसंचालक वैजनाथ खांडके, शिक्षण उपसंचालक बी. बी. चव्हाण, शिक्षणाधिकारी एम. के. देशमुख, आर. एस. मोगळ, लता सानप, प्रतिभा भराडे यांची प्रमुख उपस्थिती होती. प्रवीण लोहाडे कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन केले. किरण गाडेकर यांनी आभार मानले.
जादूची कांडी
बीड जिल्ह्यातील पाटोदा तालुक्यातील कोतन येथील प्राथमिक शाळेतील शिक्षकांनी तयार केलेली ‘जादूची कांडी’ पाहण्यासाठी शिक्षकांची गर्दी केली. बेरीज, बजाबाकी, गुणाकार शिकविण्यासाठी पाकिटावर गणिती क्रीया लिहिलेली असते. पाकिटात उत्तरासाठी चार पर्याय दिलेले असतात. अचूक पर्यायायाला जादूची कांडी कॅच करते. चुंबक आणि टाकाऊ वस्तूंपासून हा प्रयोग तयार करण्यात आला. त्यानुसार शाळेत गणित शिकविले जाते.
शिक्षकानेच तयार केले ‘अॅप’
औंढा तालुक्यातील शिरडशहापूर गावातील जिल्हा परिषद प्राथमिक उर्दू कन्या शाळेतील मोहम्मद रफिक अन्सारी यांनी आनंददायी शिक्षणासाठी प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर केला आहे. त्यांनी विविध ‘अॅप’ तयार केले आहेत. गतितासाठी ‘खेट गणिताचा’, ‘किड्स मॅथ्स गेम’, ‘उर्दू मॅथ्स गेम’पासून ते ‘सूर्यमाला मराठी’ हे ‘अॅप’ विद्यार्थ्यांना भावले.
लाइव्ह ‘स्पोकन इंग्लिश’ने लक्ष वेधले
गारखेडा बीटमधील सांजखेडा शाळेतील विद्यार्थी, विद्यार्थिनींनी लाइव्ह ‘स्पोकन इंग्लिश’ने शिक्षकांचे लक्ष वेधले. दैनंदिन व्यवहारात वावरताना इंग्रजी संभाषण कसे असते, इंग्रजीत संवाद कसा साधावा, मुलाखत कशी घ्यावी याचे प्रात्यक्षिक विद्यार्थी दाखवित होते. शाळेतील २४ विद्यार्थी यात सहभागी झाले होते.
‘ई-लायब्ररी’
वाचन संस्कृती कमी होत असल्याने ठाणे जिल्ह्यातील शिक्षकांनी ‘ई-लायब्ररी’चा प्रयोग सुरू केला. विद्यार्थी, शिक्षकांमध्ये अवांतर वाचन वाढावे या हेतूने ऑडिओ बुक्स ते मोबाइलवर उपलब्ध करून देतात.‘शामची आई’सारख्या ३० ते ४० पुस्तकांचे ऑडिओ बुक्स त्यांनी तयार करत ते विविध शिक्षकांना दररोज मोबाइलवर पाठविले जाते. हा स्टॉल पाहण्यासाठी शिक्षकांनी गर्दी केली.
ग्रंथदिंडी, पालखीने सुरुवात
‘शिक्षणाची वारी’ची सुरुवात विद्यार्थ्यांनी काढलेल्या ग्रंथदिंडी, पालखीने झाली. विविध शाळांचे विद्यार्थी दिंडीत झाले होते. छत्रपती शिवाजी महाराज, महात्मा फुले, सावित्रीबाई फुले अशा अनेक महापुरुषांच्या वेशभूषेत सहभागी झालेली मुले. वासुदेवच्या वेशभूषेतील शिक्षकांनी वारीमध्ये चैतन्य निर्माण केले.
पिण्याच्या पाण्यासाठी भटकंती
विभागीय क्रीडा संकुलात तीन दिवसांच्या ‘शिक्षणाची वारी’त ५२ स्टॉल आहेत. त्यात बालभारती, राज्य मंडळ, विद्या प्राधिकरणाचेही स्टॉल आहेत. वारीला भेट देण्यासाठी पहिल्या दिवसी १२ जिल्ह्यातील १२०० शिक्षक आले होते. त्यासह विद्यार्थी, पालकांनीही हजेरी लावून नवनवीन प्रयोगांची पाहणी केली. पहिल्याच दिवशी नियोजनाचा गोंधळ समोर आला. संकुलनात पिण्याच्या पाण्याची सुविधा नव्हती. बसण्यासाठी आसन व्यवस्थाही अपुरी होती.
आम्ही आमच्या शाळेत विविध उपक्रम राबविले आहेत. आनंददायी शिक्षणासाठी ‘जादूची कांडी’ हे उपक्रम विद्यार्थ्यांना आवडला. गणितासारखा अवघड विषय विद्यार्थ्यांना सोपा करून सांगणे आम्हाला सहज शक्य झाले आहे.
- श्रीकृष्ण उंडाळे, शिक्षक.
तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने शिक्षण आनंददायी करता येते. मी त्याच दृष्टिकोनातून ‘अॅप’ तयार केले. बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार आदी अॅपद्वारे शिकविण्यावर माझा भर असतो. अॅपमधील काठिण्य पातळी लेवलनुसार वाढत जाते. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना आंनद वाटतो.
- मोहम्मद रफिक अन्सारी, शिक्षक.
आमच्यासारख्या उत्साही, उपक्रमशिल शिक्षकांसाठी ‘शिक्षणाची वारी’ ही एक संधी आहे. विविध शिक्षकांनी काय प्रयोग केले. कोणते प्रयोग सुरू आहेत, काय करता येईल याचे अदान-प्रदान होते.
- नितीन गबाले, शिक्षक.
शिक्षणाच्या वारीमध्ये सहभागी झाल्याचा आनंद आहे. शाळेत कशा प्रकारे शिकविले जाते. इतर ठिकाणी कोणते उपक्रम आहेत, हे पहायला मिळते. आम्ही इंग्रजीचे संभाषण उपस्थितांसमोर मांडत आहोत. प्रत्येकाने कौतुक केले, याचा आनंद आहे.
- वैष्णवी शिंदे, विद्यार्थिनी.
अशा उपक्रमामुळे माहितीची देवाण-घेवाण होते. आमच्या शाळेतील विद्यार्थ्यांनी इंग्रजी संभाषण कसे करावे हे सांगण्याचा प्रयोग सादर केला. आम्हाला जे शिकविले जाते, ते आम्ही मांडले.
- कंचना बारवाल, विद्यार्थिनी.
अशा प्रदर्शनात आम्ही आमचा उपक्रम दाखवू शकलो याचा आनंद आहे. अनेकांनी आमच्या उपक्रमाचे कौतुक केले. ते आमच्यासाठी प्रेरणादायी आहे.
- कोमल चवळी, विद्यार्थिनी.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
