परदेशी पाहुण्यांची न्यारी दुनिया
पक्षी निरीक्षण उपक्रमाला प्रतिसाद
म. टा. प्रतिनिधी, औरंगाबाद
जगभरातील पक्ष्यांवर अभ्यासपूर्ण संशोधन करणारे विख्यात पक्षीतज्ज्ञ डॉ. सलीम अली यांची जयंती पक्षी निरीक्षण आणि पक्षीगणना या अभिनव उपक्रमांनी साजरी झाली. शहरात सलीम अली सरोवर आणि सुखना धरण परिसरात पक्षी निरीक्षणासाठी पक्षीमित्रांची गर्दी झाली. तर तंत्रनिकेतन संस्थेत अली यांच्या कार्याला उजाळा देण्यात आला.
स्थानिक आणि स्थलांतरित पक्ष्यांबाबत पक्षीमित्रांमध्ये नेहमीच कुतूहल असते. देशभरातील पक्ष्यांवर संशोधन आणि लेखन करणारे डॉ. सलीम अली यांचे कार्य सर्वांसाठी प्रेरक आहे. या विख्यात पक्षीतज्ज्ञांची जयंती चाकोरीबाह्य पद्धतीने साजरी झाली. एनव्हॉयर्नमेंटल रिसर्च फाउंडेशन अँड एज्युकेशनल अॅकॅडमीने सलीम अली सरोवर परिसरात रविवारी पक्षी निरीक्षण उपक्रम घेतला. निसर्ग मित्रमंडळाने सुखना धरण परिसरात पक्षीगणना व निरीक्षण असे दोन उपक्रम राबवले. पक्ष्यांचे निरीक्षण करण्यात आबालवृद्ध दंग झाले. सलीम अली यांच्या कार्याला उजाळा देत तंत्रनिकेतन संस्थेत जयंती कार्यक्रम झाला.
सुखना परिसरात गर्दी
निसर्ग मित्रमंडळाने रविवारी महाराष्ट्र पक्षीमित्र व बी. एन. एच. एस. मुंबई यांच्या सहकार्याने सुखना जलाशय परिसरात स्थानिक व स्थलांतरीत पक्ष्यांचे निरीक्षण व पक्षीगणना उपक्रम घेतला. यावेळी निसर्ग मित्रमंडळाचे पक्षीमित्र किशोर गठडी, नागेश देशपांडे, केदार चौधरी, महेंद्र देशमुख यांनी मार्गदर्शन केले. तिबेट, रशिया, सैबेरिया, दक्षिण आफ्रिका, इराण, अमेरिका या देशांसह हिमालय पर्वत आणि भारताच्या विविध भागातील पक्षी दाखल झाले आहेत. या परिसरातील जैवविविधता आणि मुबलक खाद्यामुळे वर्षानुवर्षे स्थलांतरित पक्षी वास्तव्यास असतात. पाणकावळा, भारद्वाज, व्हाईट ब्रेस्टेड, वॅाटरहेन, जांभळी पाणकोंबडी, ब्लॅक विंग स्टिल्ट, सँडपायपर, नदीसुरय, शिक्रा, वेडा राघू, स्नेक बर्ड, निलपंख, कोतवाल, खाटिक,पर्पल सनबर्ड, सुगरण, लालबुडी बुलबुल, सातभाई, गुलाबी मैना, मार्श हॅरियर, कापशी घार, रंगीत करकोचा, कांडेसर करकोचा, स्पूनबिल, ब्लॅक आयबीज, ग्लॅासी आयबीज, पर्पल हेरॅान, ग्रे हेरॅान या पक्ष्यांनी पक्षीमित्रांना आकर्षित केले. बदकातील शॅावेलर, स्पॅाट बील डक, कॅामन टिल, कूट, रेड क्रेस्टेड पोचार्ड, गढवाल पक्षी पाणवठ्यावर आहेत. मागील ३२ वर्षांपासून तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनानुसार पक्ष्यांच्या नोंदी घेतल्या जातात. सुखना, हर्सूल तलाव, हिमायतबाग, सलीम अली सरोवर, जायकवाडी अभयारण्य, ढेकू जलाशय, ब्रह्मगव्हाण, भिगवण, हतनूर जलाशय, नांदूर मधमेश्वर येथे फेब्रुवारीपर्यंत उपक्रम राबवला जाणार आहे अशी माहिती निसर्ग मित्रमंडळाचे किशोर गठडी यांनी दिली. या उपक्रमात प्राजक्ता चौधरी, मोहन शिकरे, सुधीर खुस्तुले, बाळासाहेब देशपांडे, प्रशांत वडगावे, सचिन काळे, संदीप मोकाडे, संदीप जाधव, गणेश नरसाळे, रवींद्र बिंदू आदी सहभागी झाले.
यंदा धरणात भरपूर पाणी असल्यामुळे पक्षी विखुरलेले आहेत. एकाच ठिकाणी पक्ष्यांचा थवा क्वचितच दिसतो. दरवर्षीप्रमाणे स्थलांतरित पक्ष्यांची संख्या भरपूर आहे.
- किशोर गठडी, पक्षीमित्र
पक्ष्यांचा किलबिलाट
प्रसिद्ध पक्षीतज्ज्ञ डॉ. सलीम अली यांच्या जयंतीनिमित्त एनव्हॉयर्नमेंटल रिसर्च फाउंडेशन अँड एज्युकेशनल अॅकॅडमीने पक्षी निरीक्षण उपक्रम राबवला. सलीम अली तलाव परिसरात रविवारी शेकडो पक्षीप्रेमींनी पक्षी निरीक्षणाचा आनंद घेतला. तलाव परिसरातील पक्ष्यांची माहिती घेत उपस्थितांनी जैवविविधता समजून घेतली. या ठिकाणी विविध जातीचे शंभरपेक्षा जास्त पक्षी आढळले. पक्ष्यांच्या निसर्ग संवर्धनाबाबत ज्येष्ठ पक्षीतज्ज्ञ डॉ. दिलीप यार्दी यांनी मार्गदर्शन केले. या उपक्रमासाठी डॉ. दिलीप यार्दी, अमेय देशपांडे, प्रिती शाह आणि प्रसाद गुरू यांनी परिश्रम घेतले.
छायाचित्रांचे अनावरण
शासकीय तंत्रनिकेतन संस्थेत पक्ष्यांबाबत वैविध्यपूर्ण माहिती देणाऱ्या फलकाचे अनावरण करण्यात आले. या कार्यक्रमाला प्राचार्य एफ. ए. खान, उपवनसंरक्षक सतीश वडस्कर, प्रा. पवन लाहोटी, कृष्णा पठाडे, सुरभी नामवाड, रमेश राऊत, युवराज पाटील, नितीन बुगदे, विजय मोहिते, त्र्यंबक जाधव आदी उपस्थित होते. यावेळी सलीम अली यांच्या कार्याला उजाळा देऊन पक्ष्यांबाबत माहिती देण्यात आली. या कार्यक्रमासाठी सिताराम शेळके, सुभाष काकडे, प्रल्हाद तेलंग यांनी परिश्रम घेतले.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट