म. टा. प्रतिनिधी, औरंगाबाद
जिल्ह्यात वन विभागाच्या ढिसाळ कारभारामुळे वन पर्यटनाचा बोजवारा उडाला आहे. शहरापासून अवघ्या चार किलोमीटरवरील देवळाई वन उद्यान उजाड झाले आहे. हीच परिस्थिती सार्वत्रिक असल्यामुळे वन उद्यानावर लाखो रुपयांचा निव्वळ चुराडा झाला आहे. राज्य सरकारने नवीन अर्थसंकल्पात वन पर्यटनासाठी विशेष आर्थिक तरतूद जाहीर केली आहे; मात्र पर्यटनाचे उद्दिष्ट साध्य होत नसल्याने वन पर्यटनावर पैशाची उधळपट्टी कशासाठी करायची, असा सवाल पर्यटकांनी केला आहे.
वन पर्यटनाला चालना देणे आणि स्थानिक पातळीवर रोजगार निर्मिती करण्यासाठी वन विभागाने ठिकठिकाणी पर्यटनस्थळे विकसित केली. जिल्ह्यात निसर्ग पर्यटनासाठी वृक्षारोपण आणि पायाभूत सुविधांवर कोट्यवधी रुपये खर्च करण्यात आले. म्हैसमाळ, सारोळा, अंतूर, दौलताबाद, वेताळवाडी, दौलताबाद, अजिंठा आणि देवळाई या प्रमुख पर्यटनस्थळांचे सुशोभीकरण आणि वनीकरण केले; मात्र देखभालीअभावी या पर्यटनस्थळांची प्रचंड दुरवस्था झाली आहे. औरंगाबाद शहरापासून अवघ्या चार किलोमीटर अंतरावरील देवळाई परिसरात दोन वर्षांपूर्वी वन उद्यान उभारले. सद्यस्थितीत उद्यानाची वाताहत झाली असून प्रवेशद्वाराला कुलूप ठोकले आहे.
उद्यानाची संरक्षक भिंत ढासळली आहे. तसेच लहान मुलांसाठी बसवलेली महागडी खेळणी तुटली आहेत. उद्यानात जनावरांचा मुक्त संचार असून पर्यटक शोधूनही सापडत नाही. नियोजनाचा अभाव आणि दर्जाहीन कामामुळे उद्यानाकडे शहरातील पर्यटकांनी पाठ फिरवली आहे. दौलताबाद येथील देवगिरी किल्ला पाहण्यासाठी दररोज हजारो पर्यटक येतात. किल्ल्याच्या समोरील भागात वन उद्यान आहे. येथे नक्षत्रवन आणि गुलाब वन साकारले आहे. सध्या उद्यान उजाड झाले आहे. गावात हजारो पर्यटक असले तरी उद्यानात भटकंती करणाऱ्या पर्यटकांची संख्या मोजकीच आहे. पूर्वीपासून म्हैसमाळ आणि सारोळा येथे पर्यटकांची वर्दळ असते; पण पर्यटकांची संख्या लक्षात पाहता दोन्ही ठिकाणी पुरेशा सुविधा नाहीत. सुविधा नसल्यामुळे पर्यटकांचे प्रमाण घटले आहे. अंतूर आणि वेताळवाडी किल्ला परिसरातही सुविधांची वानवा आहे. अजिंठा परिसराला ग्लिरीशिडीया झाडांनी वेढले आहे. इतर झाडे अपवादानेच असल्यामुळे पर्यटनाचा उद्देश फसला आहे. 'पायाभूत सुविधा असतील तरच पर्यटक येतील.
आर्थिक तरतुदीचे काय ?
वन पर्यटनासाठी वन विभागाने कोट्यवधी रुपये खर्च केले आहेत. आता राज्य सरकारने अर्थसंकल्पात भरीव तरतूद केली आहे; पण वारेमाप खर्च करुनही पर्यटनाचे उद्दिष्ट साध्य होत नसेल तर हा खर्च कशासाठी करायचा असा सवाल पर्यटकांनी उपस्थित केला आहे. उपहारगृह आणि विश्रामगृह नसलेल्या पर्यटनस्थळी पिण्याचे पाणी मिळणेही दुरापास्त झाले आहे.
जिल्ह्यातील वन पर्यटनस्थळे
- म्हैसमाळ
- सारोळा
- दौलताबाद
- वेताळवाडी
- अंतूर
- देवळाई
- सातारा
- भांगसीमाता गड
- अजिंठा
वन पर्यटन संकल्पनेत पायाभूत सोयी, निवास व्यवस्था, उपहारगृह, गाइड अशा अनेक सुविधांची गरज असते. तज्ज्ञ व्यक्तींनी पर्यटनस्थळाचे काम केल्यास योग्य काम होते. शिवाय 'पीपीपी' तत्त्वावर काम करणे आवश्यक आहे. जिल्ह्याला वन पर्यटनासाठी कमी निधी मिळत असल्यामुळे विकासकामात अडचणी येतात.
- अजित भोसले, उपवनसंरक्षक, वन विभाग
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
