कोट्यवधी खर्चून सिडको आणि महापालिकेने शहरामध्ये सुंदर उद्याने बनविली. मात्र, महापालिकेने याकडे सतत दुर्लक्ष केल्याने उद्याने बकाल झाली आहेत. मोडलेल्या खेळण्या, तुटलेले ट्रॅक, पाण्याअभावी जळालेल्या हिरवळीमुळे मुलांनी खेळायचे कुठे आणि नागरिकांनी फिरायचे कुठे, असा प्रश्न आहे. शहरातील बहुतांश उद्यानांच्या या अशा अवस्थेमुळे नागरिकांनी पाठ फिरवली आहे. पाणीटंचाई हे उद्यानाच्या बकालीकरणाचे प्रमुख कारण असून, सध्या शहरातील ११० उद्यानांपैकी केवळ ३० उद्यानांमध्ये पाण्याची व्यवस्था आहे. उर्वरित ८० उद्याने टँकरवर अवलंबून आहेत. शहराच्या मोक्याच्या जागेवर असलेल्या उद्यानांत अतिक्रमण होत आहे. कुंभकर्णी झोपेत असलेल्या महापालिकेला याबाबत केव्हा जाग येईल, हा प्रश्न आहे.
शहरातील सलीम अली सरोवर, स्वामी विवेकानंद उद्यान, नेहरू बालोद्यान, शास्त्रीनगर उद्यान, झाशी राणी उद्यान, कवितांची बाग, वाहतूक उद्यान, किटली उद्यान अशी अनेक उद्याने तयार करण्यात आली. कोट्यवधी रुपये त्यासाठी खर्च केला गेला. मात्र, काही प्रभावी नगरसेवकांच्या वार्डातील उद्याने वगळता इतर उद्यानांच्या देखरेखीकडे पूर्णतः दुर्लक्ष झाले आहे. खेळणींची दूरवस्था झालेली आहे. बसण्यासाठी बाकडेही नाहीत. चौकीदार आहे; मात्र स्वच्छता नाही. पाण्याची टाकी आहे; मात्र त्यात पाणी नाही अशी अवस्था या उद्यानांची झाली आहे.
विवेकानंद उद्यान; ट्रॅक उखडले
हडकोमधील स्वामी विवेकानंद उद्यानाची अवस्था अत्यंत बिकट आहे. या उद्यानात लहान मुलांसाठी रेल्वेगाडी तयार करण्यात आली होती. मात्र, काही वर्षांतच ही गाडी बंद करण्यात आली. सिडको, हडको परिसरातील नागरिकांची गर्दी होत असलेल्या या उद्यानातील संपूर्ण ट्रॅक उखडून गेले आहेत. उद्यानातील सर्व खेळण्या तुटल्या आहेत. उद्यानात असलेली मोठी कारंजी पाण्याअभावी बंद आहेत.
सलीमअली सरोवरः खेळणी गायब
सलीमअली सरोवर परिसरात असलेल्या उद्यानाचीही अशीच अवस्था झाली आहे. या उद्यानात लहान मुलांना खेळण्यासाठी विमान तसेच विविध प्राणी तयार करण्यात आले होते. मात्र, आता या खेळणी येथून गायब झाल्या आहेत. शहरातील इतर उद्यानांची अवस्थाही काहीशी अशीच झाली आहे. अनेक उद्यानांतील खेळणी चोरीला गेलेली दिसून येतात. खेळणींचे फक्त सांगडे उद्यानात दिसून येतात, तर दुसरीकडे रात्रीच्या वेळेस उद्यानातील झाडांची कत्तल करून लाकडांची चोरी सुरू आहे.
दारुचे अड्डे; पत्त्यांचा डाव
बकाल झालेल्या उद्यानांना चौकीदार नसल्यामुळे येथे सर्रास सर्रास पत्त्यांचे डाव चालतात. अनेक टवाळखोर या ठिकाणी निवांतपणे झाडाखाली बसून पत्ते खेळतात. उद्यानांमध्ये सकाळी आणि संध्याकाळी दारुडे आणि टवाळखोरांचा वावर वाढल्याने मुलांच्या आनंदावर विरजण पडले आहे. उद्यानातील रंगीत कारंजे काळवंडले, तर हिरवळ दिसेनाशी झालीय. नागरिकांना निवांत आणि रम्य वातावरणात काही क्षण घालविण्यासाठी या उद्यानांचा पर्याय होता; पण तोही आता टवाळखोर आणि दारुड्यांच्या ताब्यात गेला आहे.
सुरक्षेच्या नावाने बोंब
महापालिकेने शहरात उद्यानांची संख्या वाढवली. मात्र, उद्यानातील सुरक्षेच्या गंभीर प्रश्नाकडे दुर्लक्ष केले आहे. संवेदनशील असलेल्या औरंगाबाद शहरामध्ये सिद्धार्थ उद्यान वगळता एकाही उद्यानात सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांची व्यवस्था करण्यात आली नाही. किमान प्रत्येक उद्यानाच्या प्रवेशद्वारावर सीसीटीव्ही कॅमेऱ्याची आवश्यकता आहे.
सिद्धार्थ उद्यान १० टक्के राहणार
शहराच्या मध्यवस्तीमध्ये असलेल्या सिद्धार्थ उद्यान ही शहराची ओळख. प्राणिसंग्रहालयाचे आकर्षण असलेल्या या उद्यानात सार्वजनिक सुटीच्या दिवशी प्रचंड गर्दी होते. मात्र, आता या उद्यानात प्राणिसंग्रहालयाचा विस्तार होणार आहे. उद्यानातच हैदराबाद मुक्तिसंग्राम स्तंभ, संग्रहालय, खाद्यपदार्थांच्या दुकानांसाठी कॉम्लॅक्समुळे एकूण जागेच्या तुलनेत उद्यान केवळ १० टक्केच शिल्लक राहणार आहे. सत्ताधाऱ्यांच्या मनमानी कारभारामुळे सिद्धार्थ उद्यानाचा बळी जाणार आहे.
बिघडलेली आर्थिक गणिते
शहरामध्ये कोट्यवधी रुपये खर्च करून महापालिकेने उद्याने तयार केली. मात्र, आर्थिक गणिते न बसवल्यामुळे उद्यानांची अशी अवस्था झाली आहे. बहुतांश उद्यानात पाणी ही मुलभूत गरजही भागवण्यात आली नाही. आपल्या वार्डात उद्यान असावे, असा हट्ट धरणाऱ्या नगरसेवकांच्या वार्डात उद्याने तयार केली. त्यानंतर मात्र उद्यानांकडे दुर्लक्ष करण्यात आले. उद्यानासाठी बजेटमध्ये काय खर्च होतो, असा प्रश्न पडतो. उद्यानामध्ये महापालिकेने पाण्याची व्यवस्था केली असती, तर उद्यानासाठी करण्यात येणारा खर्च सत्कारणी लागला असता.
शासनाचे निकष काय म्हणतात?
उद्यानाबाबत शासनाच्या निकषांची पूर्तता होत नाही. त्यामुळे उद्याने बकाल झाली आहेत. सध्या महापालिकेकडे १ उद्यान अधीक्षक, २ पर्यवेक्षक व १२० माळी आहेत. शासनाच्या निकषानुसार उद्यानाची देखभाल करण्यासाठी प्रत्येक एक एकर उद्यानासाठी २ यानुसार औरंगाबादमध्ये ३५० माळी आवश्यक आहेत. ४ सुपरवायझर तसेच १ सहायक उद्यान निरीक्षकाची आवश्यकता आहे. इतर महापालिकांमध्ये उद्यान अधीक्षक व वृक्ष अधिकारी या स्वतंत्र अधिकाऱ्यांची नेमणूक केलेली असते. मात्र, औरंगाबादमध्ये या पदासाठी एकच अधिकारी आहे.
बजेटमध्ये उद्यानांना डावलले
महापालिकेच्या बजेटमध्ये उद्यानांची देखभाल व दुरुस्तीकडे दुर्लक्ष करण्यात येते. सिद्धार्थ उद्यानाचे वर्षभरात १ कोटी २० लाखांचे उत्पन्न महापालिकेच्या तिजोरीत जमा होते. मात्र, दरवर्षी महापालिकेच्या बजेटमध्ये उद्यानाची देखभाल दुरुस्तीसाठी ६० लाख व नवीन उद्यान विकसित करण्यासाठी ६० लाख असे एकूण १ कोटी २० लाखांची तरतूद करण्यात येते. तर खेळण्यादुरुस्तीसाठी ५ लाख रुपयांची वेगळी तरतूद करण्यात येते. एकूणच बजेटमध्ये उद्यानासाठी करण्यात येत असलेली तरतूद अपुरी असून, उद्यानांचा विकास व दुरुस्तीसाठी ५ कोटी रुपयांचे बजेट अपेक्षित आहे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
