Nikhil.Nirkhee@timesgroup.com
Tweet : @nnirkheeMT
सेठी कुटुंबीय हे मुळचे चाळीसगावचे. आशिष यांचे वडील सुभाषचंद्र सेठी यांनी औरंगाबादेतील शासकीय अभियांत्रीकी महाविद्यालयातून बी.ई. इलेक्टिकल पूर्ण केले आणि काही दिवस नोकरी करून किराणा चावडीत ‘किसान मशीनरी’ हे दुकान सुरू केले. दरम्यान, आशिष यांचे प्राथमिक शिक्षण मामांकडे आणि दहावीपर्यंतचे शिक्षण शहरात झाले, मात्र पहिल्यापासूनच आशिष यांना अभ्यासात गोडी नव्हती. त्यामुळे बारावीनंतर शिक्षणाला पूर्णविराम देत काहीतरी छोटा-मोठा उद्योग करावा, या हेतूने आशिष यांना झपाटले. त्याचवेळी वडिलांप्रमाणे दुकानात बसणे, घरचा व्यवसाय पुढे नेणे, व्यापार करणे, यात आशिष यांना अजिबात रस नव्हता. आपण स्वतः काहीतरी केले पाहिजे, या जाणिवेने विशीतल्या आशिष यांना पुरते झपाटले होते आणि त्यातूनच आशिष यांनी १९९६-९७मध्ये भागीदारीत उद्योग सुरू केला. दुर्दैवाने मोठे नुकसान झाले आणि भागीदारीतून बाहेर पडण्याशिवाय पर्याय राहिला नाही. अर्थात, मोठे नुकसान झाल्यानंतरही त्यांना घरच्यांनी आणि विशेषतः वडिलांनी व मोठा भाऊ सुनील यांनी आशिष यांना समजून घेत मोठा मानसिक आधार दिला. घरच्या पाठिंब्यामुळे पुन्हा उभारी घेत त्यांनी २०००मध्ये वाळूजमध्ये ‘कल्याणी इंडस्ट्रिज’ या नावाने ‘इंडक्शन मोटर्स’ची निर्मिती सुरू केली. वडिलांचे तांत्रिक मार्गदर्शन होते आणि आशिष यांची कष्ट करण्याची तयारी होती. अनेक कारणांसाठी आणि अनेक ठिकाणी वापरण्यात येणाऱ्या ‘इंडक्शन मोटर्स’च्या निर्मितीसाठी आशिष यांना तांत्रिक माहिती मिळवण्यासाठी मोठे कष्ट उपसावे लागले. प्रत्येक तांत्रिक बाजू समजून घेण्यासाठी दमछाक होत होती, परंतु तरीही आशिष यांनी सगळ्या अडचणींवर मात करीत ‘इंडक्शन मोटर्स’ची निर्मिती जमेल तशी सुरू केली. काही प्रमाणात प्रतिसादही मिळत होता, मात्र वसुली पाहिजे तशी होत नव्हती आणि म्हणून नुकसान वाढत होते. त्यामुळे आशिष यांनी वेगवेगळे जॉब वर्क घेण्यासही सुरुवात केली. त्यातून असंख्य तांत्रिक बाबी शिकायला मिळत होत्या आणि दिवसेंदिवस अनुभव समृद्ध होत होता. मात्र वसुलीची अडचण व नुकसानीच्या फेऱ्यातून पूर्णपणे बाहेर पडणे काही केल्या शक्य होत नव्हते. त्यामुळे घरातल्या दुकानातून विकल्या जाणाऱ्या गृहोद्योगाच्या मशीन केवळ विकण्यापेक्षा त्या आपणच का तयार करू नयेत, असा विचार त्यांच्या डोक्यात चमकला आणि त्या दिशेने चाचपणी सुरू केली. मराठवाड्यात या मशीन्सची निर्मितीही नगण्य होती. त्यामुळे यात संधी मिळेल, असा त्यांचा अंदाज होता. याविषयी वडील, भावाकडे विचार बोलून दाखविला आणि अर्थातच त्यांच्याकडून ‘ग्रीन सिग्नल’ मिळताच आशिष यांनी ‘कल्याणी इंडस्ट्रिज’मध्ये आणि त्याच नावाने २००४मध्ये शेवाया मशीन सुरू केले. त्याकाळी गृहोद्योग करणाऱ्यांमध्ये शेवाया मशीन वापरण्याचा ट्रेंड नव्हता. केवळ शेवायाच नव्हे तर इतरही गृहोद्योग करणाऱ्यांमध्येही मशीनचा वापर तुलनेने कमीच होता. परिणामी, गृहोद्योग करणाऱ्यांना मशीनचे महत्त्व समजून सांगण्यासाठी आणि मशीन विकत घेण्यासाठी ग्राहकांचे मन वळविणे खूप अवघड ठरत होते. एकेक ग्राहक मिळवणे म्हणजे एक प्रकारे दिव्य काम होते. त्यातही पूर्वीपासून मिळणाऱ्या दुसऱ्या कंपन्यांच्या मशीन सोडून ‘कल्याणी’चे मशीन विकत घेण्यासाठी ग्राहकांना पटवून सांगणे अजूनच कठीण काम होते, मात्र मशीनचा दर्जा-सर्व्हिस पाहून हळुहळु ग्राहकांचे मत परिवर्तन होऊ लागले आणि ‘कल्याणी’च्या शेवाया मशीन ग्राहकांच्या गृहोद्योगात स्थान मिळवू लागल्या. मागणी वाढू लागली तशी शेवाया मशीनबरोबरच चिप्स मशीन, पापड मशीन, मिरची मसाला ग्राइंडर मशीनची निर्मितीही आशिष यांनी सुरू केली, मात्र वसुली व इतर अडचणींमुळे ‘इंडक्शन मोटर्स’ची निर्मिती आशिष यांनी २००६-७मध्ये थांबवली आणि पूर्ण लक्ष गृहोद्योगासाठीच्या मशीन निर्मितीवर केंद्रित केले.
मित्रांच्या तंत्रसहाय्यामुळेच यश
एकानंतर एक मशीनची निर्मिती सुरू झाली खरी; परंतु ही निर्मिती नक्कीच सहज-सोपी नव्हती. त्यासाठी आशिष यांनी अहमदाबाद येथील दुसऱ्या कंपन्यांमध्ये जाऊन काही काळ माहितीही घेतले, मात्र प्रत्येक ठिकाणी तांत्रिक अडचणी येत होत्या. अशा वेळी आशिष यांचे वाळूज येथील सतीश औसरमल, आशिष नरवाडे यासारखे उद्योजक मित्र मदतीला धावून आले. वडील, भाऊ आणि मित्रांच्या मदतीतून आशिष यांनी वेगवेगळ्या क्षमतांच्या ऑटोमॅटिक, सेमी-ऑटोमॅटिक मशीनची निर्मितीही सुरू केली. ग्राहकांना येणाऱ्या नेमक्या अडचणी लक्षात घेऊन मशीनमध्ये गरजेनुसार बदलही केले. त्याचवेळी ग्राहकांच्या विशिष्ट गरजांनुसार मशीनची निर्मिती करण्याचे कौशल्यही त्यांनी प्राप्त केले. सद्यस्थितीत शेवाया, पापड, चिप्स, ओला, सुका मसाला, वेफर्स आदींच्या डझनभर मशीन ‘कल्याणी’मार्फत तयार केले जातात. प्रारंभी ‘कल्याणी’ची सात-आठ लाखांपर्यंत असलेली उलाढाल आता ३०-३५ लाखांवर गेली असून, आणखी नवनवीन मशीन तयार करण्यावर आशिष यांनी लक्ष केंद्रित केले आहे. नजिकच्या भविण्यात शेवायाचे पीठ मळण्याचे मशीन, सुजी तयार करण्याचे मशीन, ऑटोमॅटिक ड्रायर मशीन निर्मितीचे प्रयत्न त्यांनी सुरू केले आहेत.
निर्णय योग्य ठरल्याचे समाधान
शिक्षण पूर्ण झालेले नसताना आणि त्यातही तंत्रशिक्षण नसताना विशीत उद्योग उभारण्याचे स्वप्न पाहणे अनेकांसाठी थट्टेचा विषय ठरला होता. घरच्यांनाही काळजी वाटत होती, परंतु घरच्यांनी नेहमीच विश्वास दाखविला आणि नेहमीच प्रोत्साहन दिले. आज मागे वळून पाहताना उद्योगात पडण्याचा निर्णय योग्य होता, याचा आनंद व समाधान नक्कीच वाटते. अलीकडेच वडिलांचे निधन झाले; पण माझ्या प्रगतीने ते समाधानी होते, हाच माझ्यासाठी मोठा आनंद आहे, असे आशिष सेठी नम्रपणे म्हणतात.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
