म. टा. प्रतिनिधी, औरंगाबाद
कुटुंबातील कर्ता भर तारुण्यात गेल्यानंतरही त्याच्या बहुतांश अवयांचे दान करून एकाचवेळी अनेकांना जीवनदान देण्याचे धीरोधात्त कार्य करणाऱ्या कुटुंबीयांचा गौरव ‘मटा’ औरंगाबाद आवृत्तीच्या पाचव्या वर्धापनदिनानिमित्त गुरुवारी ‘मटा’च्या शहर कार्यालयात करण्यात आला. झेडटीसीसीचे अध्यक्ष डॉ. सुधीर कुलकर्णी यांच्या हस्ते कुटुंबीयांचा सत्कार करण्यात आला. यावेळी कुटुंबीयांना नोकरी तसेच निःशुल्क शिक्षण, आरोग्यसेवा मिळाव्यात अशी अपेक्षाही डॉ. कुलकर्णी यांनी व्यक्त केली. या निमित्त दात्यांच्या कुटुंबीयांनी वेगवेगळ्या व्यथाही मांडल्या.
१५ जानेवारी २०१६ रोजी मराठवाड्यातील पहिले अवयवदान औरंगाबाद शहरात यशस्वी झाले आणि त्यानंतर अवघ्या साडेदहा महिन्यांत मराठवाड्यात ९ ‘ब्रेन डेड’ व्यक्तींकडून हृदय, यकृत, मूत्रपिंड, कॉर्नियासारखे सुमारे ५० अवयवांचे दान करण्यात आले. यामुळेच महाराष्ट्रातील अनेक रुग्णांना जीवनदान, दृष्टीदान मिळाले. एवढ्या कमी कालावधीत व तुलनेने मोठ्या प्रमाणात अवयवदान झाल्याची ही महाराष्ट्रातील पहिलीच घटना ठरली आहे. त्याचवेळी अवयवदान सुरू होण्यापूर्वीपासूनच अवयवदानासाठी आवश्यक असलेली ‘झेडटीसीसी’ समिती स्थापन करण्यातील शासकीय दिरंगाईचा पाठपुरावा करून ही समिती स्थापन होईपर्यंत आणि अवयवदानाला चळवळीचे स्वरूप देण्यापर्यंतचा संपूर्ण पाठपुरावा ‘मटा’ने वेळोवेळी केला. या पार्श्वभूमीवर या चळवळीची दखल म्हणून ‘मटा’च्या पाचव्या वर्धापनदिनानिमित्त दात्यांचा कुटुंबियांचा गौरव करण्यात आला. या वेळी दात्यांच्या कुटुंबीयांनी अवयवदानाचा निर्णय घेण्यापासून ते प्रत्यक्ष अवयवदान व अवयवदानानंतर भेडसावणाऱ्या वेगवेगळ्या समस्याही आग्रहाने मांडल्या. या कार्यक्रमाला ‘मटा’चे निवासी संपादक धनंजय लांबे, वरिष्ठ सहसंपादक प्रमोद माने व ‘मटा’ची टीम उपस्थित होती.
या दात्यांचा कार्याला ‘मटा’चा सलाम…
‘मटा’च्या कार्यालयात गुरुवारी झालेल्या कार्यक्रमामध्ये, पहिल्यांदा अवयवदान केलेल्या राम मगर (२४, रा. देऊळगाव मळी, ता. मेहकर, जि. बुलडाणा) या तरुणाची आई मंदाताई सुधाकर मगर, दात्याचे मामा बद्रिनारायण यशवंत गाडगे व दात्याचा भाऊ श्याम सुधाकर मगर, दुसऱ्यावेळी अवयवदान केलेल्या सुनील बुधवत (३९, रा. सावखेड तेजन, ता. सिंदखेडराजा, जि. बुलडाणा) यांची पत्नी अनिता बुधवत, उज्जव व स्नेहल ही मुले, तिसऱ्या वेळी अवयवदान केलेल्या राभाऊ रंगनाथ उबाळे (२८, रा. पांगरी गोसावी वाई. ता. मंठा, जि. जालना) यांच्या पत्नी मंगल उबाळे, ऋतुराज व रुपाली ही मुले, चौथ्या वेळी अवयवदान केलेल्या गणेश शंकर घोडके (२७, रा. वैजापूर. जि. औरंगाबाद) यांचे भाऊ नंदकुमार घोडके, पाचव्या वेळी अवयवदान केलेल्या मंदाबाई किसन गडवे (५५, रा. डोंगरगाव महादेव, ता. फुलंब्री, जि. औरंगाबाद) यांचा मुलगा प्रदीप गडवे, सातव्या वेळी नांदेड येथे अवयवदान केलेले सुधीर प्रल्हाद रावळकर (३२, रा. दीपनगर, ता. मुखेड, जि. नांदेड) यांच्या भगिनी चंदा रावळकर, तर नवव्या वेळी अवयवदान केलेल्या अर्चना सतीशकुमार श्रावक (४१, रा. सराफानगर, अग्रसेन भवन, औरंगाबाद) यांचे वडील भरतकुमार कासलीवाल, काका पप्पू कासलीवाल, भाऊ निशांत, परेश, अभिजित, वहिनी योगिता व मुलगी माही यांचा ‘मटा’च्या वतीने गौरव करण्यात आला.
आम्ही माणुसकीलाही पारखे…
भावाच्या अपघातानंतर जेव्हा तो ‘ब्रेन डेड’ झाल्याचे स्पष्ट झाले, तेव्हा तो इतरांमध्ये जिवंत राहावा या उदात्त हेतुने दुसऱ्या क्षणी अवयवदानाचा निर्णय घेतला आणि त्याच्या पत्नीचे मन वळवल्यानंतर तिनेही तत्काळ होकार दिला. माझा भाऊ अकाली गेला; पण त्याच्या अवयवांच्या रूपाने तो अजूनही जिवंत असल्याचे नक्कीच समाधान वाटते. त्याच्या हृदय, यकृत, मूत्रपिंडांचे ज्या रुग्णांमध्ये प्रत्यारोपण झाले, ते रुग्ण आज उत्तम स्थितीत आहेत. ज्या रुग्णांना नेत्रदान मिळाले, तेदेखील आज पाहू शकत आहेत आणि हे जेव्हा मी प्रत्यक्ष पाहिले तेव्हा तर अवयवदानाचा निर्णय किती योग्य होता, याची खात्रीच पटते. भाऊ अकाली गेला व त्याने अनेकांना जीवनदान दिले. मात्र, आज त्याचे कुटुंब उघडे पडले आहे. त्याची पत्नी एमए, एमएड असूनही तिला नोकरी मिळत नाही. आर्थिक स्थिती अत्यंत वाईट आहे. भावाला लहान मुलगी आहे आणि तिच्या भविष्याचे काय, हा फार मोठा गंभीर प्रश्न असूनही शासन-प्रशासनाला त्याचे काहीही सोयरसुतक नाही. जिल्हाधिकाऱ्यांपासून अनेक अधिकाऱ्यांना प्रत्यक्ष वारंवार भेटूनही तिला कंत्राटी नोकरीदेखील मिळत नसल्याची दुर्दैवी स्थिती आहे. अपघाताचा पंचनामादेखील पोलिसांनी व्यवस्थित केला नसून, या बाबत प्रश्न विचारला तर चक्क उडवाउडवीची उत्तरे दिली जातात. अपघातानंतर त्याला रुग्णालयात नेण्यासाठी १०८ क्रमांकाच्या शासकीय रुग्णवाहिकाचालकानेही ५०० रुपये घेतले. हा कुठला न्याय? एकीकडे शहीद जवानाचा संपूर्ण सन्मान केला जातो, त्याच्या कुटुंबियांची काळजी घेतली जाते; परंतु अवयवदान करणाऱ्यांच्या कुटुंबियांना साधी माणुसकीदेखील मिळत नाही. निदान दात्यांच्या चिमुकल्यांचा, त्यांच्या निराधार व आर्थिकृष्ट्या कमकुवत पत्नींचा तरी शासन-प्रशासनाने विचार केला पाहिजे. – चंदा रावळकर, दात्याची बहीण
तांदूळ खाऊन जगतोय…
आमचे मालक गेल्यानंतर आमच्यावर आभाळ कोसळले आहे. मालक गेल्यानंतर आम्ही अवयवदानाचा निर्णय घेतला खरा; पण आज आमच्याकडे कुणीही पाहायला तयार नाही. आम्हाला शेती नाही, नोकरी नाही. केवळ तांदूळ खाऊन जगण्याची वेळ आली आहे. दोन लहान मुले आहेत. त्यांना कसे जगवायचे, हा माझ्यापुढे प्रश्न आहे. सरकारने आमचा विचार केला पाहिजे. – मंगल उबाळे, दात्याची पत्नी
हात पसरणार नाही, पण मावेजा तर द्या..
माझ्या मुलाला म्हणजेच रामला नुकतीच नोकरी लागली होती व याच धावपळीत त्याला अपघात झाला. तो वाचावा-जगावा म्हणून अख्खी शेती विकण्यासाठी मी तयार होते. त्याच्यासाठी अगदी भीक मागण्यासाठीही मी तयार होते; पण तो गेल्याचे लक्षात येताच आम्ही अवयवदानाचा निर्णय घेतला. माझा भाचा किडनीविकाराने तडफडलेला मी बघितला आहे. त्यामुळे अवयवदानाचे महत्त्व आम्हाला होतेच. त्यामुळे एका क्षणात अवयवदानाचा निर्णय घेतला व आज माझा राम अनेकांच्या रूपाने जिवंत असल्याचे नक्कीच समाधान आहे. राम व त्याचा भाऊ श्याम ही दोन्ही मुले लहान असतानाच पती गेले. तेव्हापासून वेगवेगळा संघर्ष करीतच पुढे आले आहे. याच संघर्षातून दोन्ही मुलांना शिकवले. मात्र, कधीही कुणापुढे हात पसरला नाही. आता एवढेच वाटते की, निदान शासन-प्रशासनाने आमच्या हक्काचा मोबदला तरी द्यावा. अनेक वर्षांपूर्वी सरकारने आमच्या शेतातील जमिनीचे भूसंपादन केले; परंतु अद्याप जमिनीचा मोबदला दिलेला नाही. त्यासाठी जिल्हाधिकाऱ्यांपासून अनेकांना भेटले, पण काहीही उपयोग होत नाही. हा हक्काचा मोबादला मिळाला, तर निदान श्यामचे आयुष्य मार्गी लागू शकेल. एवढे सरकार करणार का…? - मंदाबाई मगर, दात्याची आई
पुण्यकामाचे मिळाले समाधान…
डॉ. सुधीर कुलकर्णी व इतरांमुळेच आम्हाला आमच्या बहिणीचे अवयवदान करता आले. खरे म्हणजे अवयवदानामुळेच पुण्यकामाचे समाधान मिळाले. इतरांनीही अवयवदानासाठी पुढे आले पाहिजे. त्यासाठी पुरेशी जनजागृती आवश्यक आहे. – निशांत कासलीवाल, दात्याचा भाऊ
निःशुल्क शिक्षण-आरोग्यसेवा मिळावी
‘मटा’ने केलेल्या पाठपुराव्यामुळेच अवयवदानाला गती मिळाली आणि आज अवयवदाचे प्रमाण लक्षणीयरित्या वाढत आहे. अवयवदानासाठी कुटुंबीय पुढे येत आहेत. अवयवदान करणाऱ्या व्यक्तींबद्दल सद्भावना व्यक्त करणे, हे आपले कर्तव्य आहे; परंतु अवयवदानाबद्दल मोबादला कोणत्या स्वरुपात द्यावा, याबद्दल सर्वमान्य तोडगा निघणे जरुरी आहे. अवयवदानावर नियंत्रण करणाऱ्या ‘नोटो’ या देशातील राष्ट्रीय संघटनेने दात्यांच्या नातेवाईकांना अवयव लागणार असेल, तर त्याला पाच गुण वाढवून दिले जातात. मात्र, अवयवदानाची किंमत कोणत्याही स्वरुपात करणे शक्य नाही. एकदा त्याची किंमत पैशात ठरवली की अवयवदानाचा बाजार होणे थांबवणे शक्य नाही. समाजातील वाईट प्रव़ृत्ती त्याचा फायदा घेतील. वैद्यकीय पेशा बदनाम होत आहे. त्यात रुग्णालयांनी अवयव विकले, असे आरोप होणे शक्य आहे. त्यामुळे जिवंतपणी अवयव विकणे जितके अनैतिक आहे, तेवढेच मृत्युनंतर अवयवांची किंमत ठरवून दात्याच्या नातेवाईकांना देणे अयोग्य आहे. तरीदेखील दात्यांच्या कुटुंबियांकडे सहानुभूतीने पाहणे व त्यांना मदत करणे गरजेचे आहे. त्यामुळेच दात्यांची पत्नी किंवा पतीला नोकरीमध्ये प्राधान्य देणे, मुलांना मोफत शिक्षण देणे, बस-रेल्वे प्रवास भाड्यात सूट देणे, वैद्यकीय सेवेमध्ये प्राधान्य व बिलामध्ये सूट देणे शक्य आहे आणि याचा ठोसपणे विचार होणे गरजेचे वाटते. – डॉ. सुधीर कुलकर्णी, झेडटीसीसी अध्यक्ष
सर्व घटकांनी पुढे येणे गरजेचे
संबंधित रुग्ण ब्रेन डेड झाल्यानंतर अवयवदानासाठी कुटुंबियांचे मन वळवणे, त्यांना अवयवदानासाठी तयार करणे, हे खरोखर कठीण काम आहे. मात्र, तरीदेखील अवयवदानासाठी हे सर्व कुटुंबिय पुढे आले आहे, हे आवर्जुन नमूद करावे लागेल. समाजातील सर्व घटकांनी अवयवदानासाठी पुढे आल्याशिवाय अवयवदान वाढणार नाही, हे लक्षात घेतले पाहिजे. – मनोज गाडेकर, ट्रान्स्प्लाट कोऑर्डिनेटर
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
