म. टा. प्रतिनिधी, औरंगाबाद
चित्रपट पार्श्वगायन, गझल आणि शास्त्रीय गायकीने देशभर ख्याती पावलेल्या ज्येष्ठ गायिका डॉ. आशालता करलगीकर यांचे शनिवारी निधन झाले. नवोदित कलाकारांना मायेने ऐकणाऱ्या आणि मार्गदर्शन करणाऱ्या आशालता यांचे जाणे सर्वांना भावविवश करून गेले. प्रेमळ स्वभावाच्या करलगीकर यांच्या आठवणींना जुन्या-नवीन पिढीतील कलाकारांनी उजाळा दिला.
वैजापूर (जि. औरंगाबाद) या लहानशा गावात जन्मलेल्या डॉ. आशालता करलगीकर यांचे वडील वकिली व्यवसायानिमित्त हैदराबादेत स्थायिक झाले. याच शहरात त्यांची गायकी बहरली. शारदोत्सवात ‘अनारकली’ चित्रपटातील गाणी गाऊन त्यांनी सर्वांचे लक्ष वेधले. पहिल्याच जाहीर कार्यक्रमात ही गोड गळ्याची गायिका कोण असा सर्वांना प्रश्न पडला. गायनाची आवड ओळखून शास्त्रीय संगीताचे शास्त्रशुद्ध शिक्षण घेतले. पं. स. भ. देशपांडे, पं. कऱ्हाडे यांच्याकडे प्राथमिक धडे गिरवले. पुढील काळात शास्त्रीय आणि सुगम गायनावर त्यांनी प्रभूत्व मिळवले. आकाशवाणीवर कन्नड, उर्दू, तेलुगू, मराठी, हिंदी अशा विविध भाषेत त्यांनी गाणी सादर केली. तेलुगू चित्रपटातील ‘येवंडोई, निदुरालेवंडोई’ या तेलुगू चित्रपटगीताने करलगीकर यांना प्रचंड लोकप्रियता मिळवून दिली. ‘मुजरिम कौन’ या हिंदी चित्रपटातील गाणीसुद्धा विशेष गाजली. मात्र, त्यानंतरही त्या शास्त्रीय गायकीत रमल्या. ‘आयुर्विमा’त ३० वर्षे नोकरी करून त्यांनी संगीत सेवा केली. देश-विदेशात शास्त्रीय गायनाचे आशालता यांनी तब्बल दोन हजार कार्यक्रम केले. उतारवयात औरंगाबाद शहरात शास्त्रीय गायन रूजवण्यासाठी त्यांनी विशेष परिश्रम घेतले. नवीन गायकांना प्रोत्साहन देऊन प्रत्येक मैफलीला त्या आवर्जून उपस्थित असत. अत्यंत प्रेमळ स्वभावाच्या आशालता करलगीकर यांच्या आठवणींनी कलावंत भावविवश झाले.
‘आंध्रलता’ची आठवण
‘हैदराबादला माजी राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांचे आगमन झाले. प्रकृतीला आराम वाटावा म्हणून विश्रांतीसाठी ते तिथे आले होते. त्यांच्या मुक्कामात सतत ८-१० दिवस तेथे सरकारी पातळीवर माझा भक्तिसंगीताचा कार्यक्रम आयोजण्यात आला होता. त्यांना माझे गायन खूप आवडले. शेवटच्या दिवशी त्यावेळेचे गव्हर्नर मेहदी नवाजजंग यांच्या उपस्थितीत त्यांनी माझी तारीफ करुन सर्वांसमक्ष सांगितले की, ‘शी इज टू बी नोन अॅज आंध्र लता’ अशा रितीने तेव्हापासून हे नावच प्रचलित झाले. या घटनेचे भूषण आमच्या स्नेहीमंडळींना तर वाटलेच, परंतु त्यावेळच्या तेथील राज्यकर्त्यांना, मंत्र्यांनादेखील खूप कौतुक वाटले. नंतर काय, भारतातील सर्वोच्च पदावरील व्यक्तींसमोर गाण्याच्या संधी मला आपोआपच येऊ लागल्या. - (डॉ. आशालता करलगीकर लिखित ‘स्वरानुबंध’ पुस्तकातील आठवण)
आशालता करलगीकर यांच्यासोबत देशभर गझल मैफली केल्या. फार मोठी कलावंत असलेल्या आशालता यांचे शास्त्रीय आणि सुगम गायकीवर प्रभूत्व होते. तेलुगू भाषेतही गाणी गायली. त्या उत्तम सुगरण होत्या. सर्वांशी प्रेमाने वागणे त्यांचा स्वभाव होता. - पं. नाथराव नेरळकर, ज्येष्ठ गायक
‘आंध्रलता’ डॉ. आशालता करलगीकर महान गायिका होत्या. मराठी गझल गायकीने अधिक लोकप्रिय झाल्या. नवीन कलाकारां‍विषयी आत्मियता होती. त्यांनी कधीही दुजाभाव केला नाही. औरंगाबाद शहरात शास्त्रीय संगीत रूजवण्यात त्यांचे विशेष योगदान होते. - डॉ. श्रीरंग देशपांडे, संगीत अभ्यासक
शास्त्रीय गायनाचा मोठा व्यासंग असलेल्या आशालताताईंचे मराठी, हिंदी आणि उर्दू गझलांवर प्रभूत्व होते. हैदराबादेत बराच काळ वास्तव्य असल्यामुळे उर्दू उच्चारांबाबत त्यांचा कटाक्ष असायचा. नवीन गोष्टींबाबात त्यांना नेहमी कुतूहल होते. - प्रा. दिलीप दोडके, गायक
प्रेमळ व्यक्तिमत्त्व असलेल्या आशालताताईंचे नेहमीच प्रेम आणि आशीर्वाद मिळाला आहे. कलाकार म्हणून त्या उत्तम होत्याच, पण माणूस म्हणूनही मोठ्या होत्या. नवीन गायकांना ऐकण्याबाबत त्यांचा उत्साह कायम होता. - सुस्मिरता डवाळकर, गायिका
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
