म. टा. प्रतिनिधी, औरंगाबाद
तब्बल ४० वर्षांपासून मरणयातना भोगणारे नारेगाववासीय आजपर्यंत दुर्लक्षित राहिलेच कसे, असा प्रश्न निर्माण व्हावा, अशी गंभीर अवस्था नारेगाववासियांची झाली आहे. गर्भपातासापून ते नापिकीपर्यंत आणि दम्यापासून ते कर्करोगापर्यंत अनेक व्याधींनी ग्रस्त नारेगाववासीय नेमकी कशाची शिक्षा भोगत आहेत, असा प्रश्न काही मिनिटांसाठी 'कचरा डेपो'ची पाहणी करणाऱ्यांना पडल्याशिवाय राहात नाही. त्यामुळेच कदाचित आरपार आंदोलनामध्ये लहान मुलांपासून महिलांपर्यंत आणि वृद्धांपासून आजारी ग्रामस्थांपर्यंत अनेकजण सहभागी झाल्याचे दिसून येत आहेत. कचऱ्याचा प्रश्न मार्गी लावल्याशिवाय मागे हटणार नाही, असा जणू विडाच ग्रामस्थांनी उचलला आहे.
कचऱ्याने आयुष्य दावणीला लावलेल्या नारेगाववासियांची 'मटा'च्या प्रतिनिधीने सोमवारी (२६ फेब्रुवारी) भेट घेतली असता, अनेक ग्रामस्थांनी त्यांच्या नरकयातना कथन केल्या. 'कचरा डेपो'मधून २४ तास निघणारा विषारी धूर हा काही मिनिटेदेखील स्वस्थ उभे राहू देत नाही, याची अनुभती घेताना, ग्रामस्थ ४० वर्षांपासून कसे राहात असतील, असा प्रश्न पडल्याशिवाय राहात नाही. नारेगावातील मांडकी शिवारामध्ये कचरा टाकण्यास सुरुवात झाली ती कोणत्याही परवानगीशिवाय, हे स्पष्ट करताना ज्येष्ठ ग्रामस्थ पुंडलिक अंभोरे म्हणाले, पूर्वी जकात नाका येथे औरंगाबाद शहराचा कचरा टाकला जात होता. वस्ती वाढू लागली व तिथे कचरा टाकण्यास विरोध होऊ लागला म्हणून तो कुठल्याही परवानगीशिवाय व काहीही सूचना न करता नारेगावात टाकला जाऊ लागला आणि शहराचा कचरा खूप मोठ्या प्रमाणावर वाढू लागल्यामुळे तो नंतर मांडकी शिवारामध्ये टाकला जाऊ लागला. अर्थातच, मांडकी शिवारामध्ये कचरा टाकण्यास सुरुवात झाली तीदेखील कुठल्याही पूर्वसूचनेशिवाय. हळूहळू या कचऱ्याचे अतिशय गंभीर परिणाम दिसून लागल्यानंतर आम्ही विरोध सुरू केला. आतापर्यंत किमान सात ते आठ मोठी आंदोलने केली. अलीकडे तर दर दोन-तीन महिन्यांत एखादे आंदोलने केले जात आहे; परंतु महापालिकेने सोडाच, इतर कुठल्याही व्यवस्थेने आमच्याकडे साधे ढुंकूनही पाहिले नाही की आमचे प्रश्न सोडवण्यासाठी प्रयत्नही केले नाहीत. एकेकाळी मांडकी शिवार हे भाजी-पाल्याचे उत्पादन घेणारे अत्यंत समृद्ध शिवार होते, ते आज पूर्णपणे उद्ध्वस्त झाले आहे. नापिकी सोडाच, आज तर हे शिवार शब्दशः विषारी झाले आहे, अशी खंत पुंडलिक अंभोरे यांनी व्यक्त केली. कचरा हटाओ कृती समितीचे मनोज गायके म्हणाले, असंख्य छोटे-मोठे पक्षी हे मांस खाण्यासाठी मांडकी शिवारातील कचरा डेपो परिसरात येतात व आकाशातील असंख्य पक्ष्यांमुळे विमान उड्डाणास गंभीर समस्या येण्यास प्रारंभ होताच विमान प्राधिकरणाने २००३ मध्ये महापालिकेवर गुन्हाही दाखल केला होता. हे प्रकरण मुंबई हायकोर्टाच्या औरंगाबाद खंडपीठामध्ये गेल्यानंतर, सहा महिन्यांत कचरा डेपो हटवा, असे स्पष्ट आदेश खंडपीठाने महापालिकेला दिले होते. मात्र खंडपीठाच्या आदेशानंतरही महापालिकेने ना कचरा डेपो हटवला ना कोणती पावले उचलली. त्यानंतर मांडकी शिवारातील कचरा डेपो हटवावा, या मागणीसाठी सातत्याने आंदोलने केली जात आहेत. धक्कादायक बाब म्हणजे, जवळजवळ प्रत्येक महापालिका आयुक्त व महापौरांनी १५ दिवसांत कचरा डेपो हटवतो, प्रश्न मार्गी लावतो, अशी कितीतरी लेखी आश्वासने वेळोवेळी दिली; परंतु त्याची पूर्तता अजिबात केली नाही. त्यामुळेच आता आम्ही निर्णायक आंदोलन सुरू केले असून, कोणत्याही स्थितीत व काहीही झाले तरी मांडकी शिवारात कचरा टाकू देणार नाही. मांडकी शिवारात कचरा टाकू नये व येथील हजारो-लाखो टन कचऱ्याची विल्हेवाट लावावी, या दोन मागण्यांसाठी आमचा निर्णायक लढा आहे, असेही मनोज गायके म्हणाले.
विषारी धुराने दोनशे महिलांचा गर्भपात
तब्बल ४० वर्षांपासून २४ तास निघणारा विषारी वायू, धूर तसेच गंभीर प्रदूषणाचा त्रास नारेगाव परिसरातील किमान १० गावांतील २५ ते ३० हजार ग्रामस्थांना होत आहे. याच विषारी धुरामुळे या परिसरातील १०० ते २०० महिलांचा गर्भपात झाल्याची तक्रार गायके, अंभोर यांच्यासह सगळ्यांनी केली. एकतर गर्भ राहात नाही, तसेच वारंवार गर्भपात होतो व गर्भ राहिला तरी कमी वजनाचे बाळ जन्मते, अशी एकंदर गंभीर स्थिती आहे. एकूण लोकसंख्येच्या तब्बल ३० ते ४० टक्के ग्रामस्थांना दम्याचा त्रास होत आहे किंवा त्यांच्या मागे दम्याचा आजार कायमस्वरुपी लागला आहे. त्याशिवाय अनेकांना फुफ्फुसांचे विकार झाले आहेत व होतच आहे. विशेषतः मुलांना व वृद्धांना श्वास घेणेही कठीण होत असल्याचे सांडू लोंढे, चंद्रकलाबाई गायके म्हणाल्या.
…
'डेपो'लगतच्या शाळेतील विद्यार्थी अंध
याच मांडकी शिवारालगत गोपाळपूरची जिल्हा परिषद शाळा असून, या शाळेतील विद्यार्थ्यांना शाळेत साधे बसणे, शिकणे, जेवणे, खेळणेही कठीण होऊन बसले आहे. सततच्या विषारी धुरामुळे नाका-तोंडात धूर जातोच; शिवाय कचऱ्यावरील माशा मुलांना धड जेवुही देत नाही. डबा घाताना मुलांना चक्क हाताने माशा काढाव्या लागतात, अशी गंभीर स्थिती ग्रामस्थ-पालकांनी विषद केली. याच धुरामुळे १० विद्यार्थ्यांच्या डोळ्यांना इजा झाली व त्यांना अंधुक दिसू लागले. या समस्येमुळे त्या विद्यार्थ्यांनी शाळाच सोडली, असेही सांगण्यात आले.
……
अडीच हजार कुत्र्यांकडून रोज हल्ले
कचरा डेपोमध्ये जागोजागी असलेल्या फार मोठ्या प्रमाणातील मांसावर तब्बल दोन ते अडीच हजार कुत्री ताव मारतात आणि डेपोवर या कुत्र्यांचा शब्दशः हैदोस असतो. याच कुत्र्यांकडून जाणाऱ्या-येणाऱ्यांवर हल्ले होतात व असा रोज एखादा तरी छोटा-मोठा हल्ला हमखास होतो, अशी तक्रारही ग्रामस्थांनी केली. कुत्र्यांच्या हल्ल्यांमध्ये अनेकवेळा लहान मुले गंभीर जखमी झाले आहेत. या कुत्र्यांची फार मोठी दहशथ असते, असे रामभाऊ नवपुते, राजेंद्र भेसर म्हणाले.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
